Çinli yetkililer yeni korona virüsü tipi  belirlediler ve bu ülkemiz  dahil olmak üzere tüm dünyada ülkelerde pandemi salgını enfeksiyonlarına neden oldu . Virüsün dünya çapındaki bu salgını, Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) COVID-19'u bir pandemik salgın olarak belirledi.

Şu anda, bu pandemi ile ilişkili hastalık bulaşıcılığını, enfektivitesini ve şiddetini açısından kişiden kişiye yayılma  enfekte bir kişiyle yakın (1,5 -2 metre içinde) temas sırasında ortaya çıkar.

Kişiden kişiye yayılma, enfekte bir kişinin öksürdüğü veya hapşırdığı zaman, grip ve diğer solunum yolu hastalıklarının yayılma şekline benzer şekilde, üretilen solunum salgılarının damlacıkları yoluyla meydana gelmektedir. Bu damlacıkların yakındaki insanların ağızlarına ve burunlarından girer genellikle burun goblet hücrelerine ve  nazofareks denilen burunun en son arka noktasında yerleşmektedir. Ayrıca virüsler boğaz bölgesi ve akciğerlere solunabilir.

COVID-19 ,  SARS-CoV-2 (hastalığa neden olan virüs) ile kontamine olmuş yüzeylere veya nesnelere kişi temasla daha sonra ellerini  ağızlarına, burnuna veya muhtemelen gözlerine dokunarak da bulaşabilir.

Gelen bazı etkilenen coğrafi alanlara , COVID-19 görünür toplumda kolayca ve devam ederek yayılıyor olması , topluluk (veya yerel) bulaşma olarak adlandırılır ve belirli bölgelerdeki insanlara virüs bulaştığı ve bulaşmanın tek bir enfekte kişiye izlenemeyeceği anlamına gelir. Enfekte insanlar nasıl ve nerede enfekte olduklarından emin olmayabilirler. 

SARS-CoV-2'ye maruz kalmak için risk faktörleri şunları içerir:

Enfekte kişilerle veya virüsün diğer kaynaklarıyla yakın (2 metre içinde) temas içeren maskesiz kişiler, Herhangi bir iş kolunda çalışanlar; bunlar fabrikalar, devlet daireleri, halkla temas halinde olan satış, tanıtım elamanları, hekimler, sağlık çalışanları  iş görevleri bulaşta rol oynayabilirler.

Toplumda veya işyerinde yüksek nüfus yoğunluğu ve sürekli kişiden kişiye temas eden alanlar gibi sosyal koşullar.

Çalışanların iş alanındaki kişi temas yoğunluklarına göre  COVID-19 a maruz kalma risklerini düşük (dikkat), orta, yüksek ve çok yüksek risk kategorilerine göre sınıflandırma  için rehberlik işlemleri geliştirmek önemlidir.

Salgın sırasında kişinin virüsü aldıktan sonra Hastalığın başlangıcı yüksek ateş, Ardından kuru öksürük şikayetleri yaklaşık bir haftalık sürecin sonunda akciğer bulgularıyla beraber nefes darlığı sorunları ortaya çıkarabilmektedir. Farklı ülkelerde Covid 19 un değişik mutasyonel farklılıklarının olabileceği bildirilmektedir. Bazı ülkelerde koku ve tat bozuklukları da kişilerde görülebilmektedir. Çok nadir beyin yerleşimli olabilmektedir. Kanda pıhtılaşma faktörlerini etkileyerek kalp, damar sorunlarına yol açabilmektedir. Akciğer oksijen düşüşleri ile diğer organlarda organ iflasına ve ölümlere neden olabilmektedir. Virus toplumda bazen grip virüsleri ile karşılaştırılmaktadır. Ancak covid 19 un çok ağır seyreden tabloya sahip olması endişe vericidir. Tüm bunların dışında hastalığı çok hafif veya hiç belirti hissetmeden geçirenlerin sayısı da oldukça fazladır. Bu muammalar dahilinde covit-19  ile ilgili hala bilinmeyenlerin çokça olması endişeleri artırmaktadır. Bazı kişiler hiç belirti vermeden bulaş olarak toplumda serbest dolaşmakta ve salgının genişlemesine katkı sağlamaktadır. Bu kişiler genellikle genç popülasyon olup, süper taşıyıcı statüsünde yer almaktadırlar.

Bu nedenle toplumda bulaş önlenmesi için maske takmak ve sosyal mesafeyi korumak 1. Kuraldır.

Salgının boyutu nedeniyle Dünya Sağlık Örgütü (WHO) "uluslararası kamu sağlığı acil durumu" ilan edilmiştir.

Dünya Sağlık Örgütü'nün 100 bin hastaya dayandırdığı araştırma verilere göre virüsün bulaştığı kişiler:

  • %81'i hafif atlatmakta
  • %14'ü ciddi geçirmekte
  • %5'i ağır hastalanmakta

Covid-19'dan ölenlerin oranı ise %1 ila %2 arasında. Hastalığın 9 yaşın altındaki çocuklarda pek görülmediği 80 yaş üzerinde ve solunum yolları hastalıkları olanlarda ise ölümcüllük oranının çok yükseldiği bildirilmekte. Son durumlarda 65 yaş üstü yüksek risk taşımaktadır.

Her yıl yaklaşık bir milyar kişi sıradan soğuk algınlığı yaşıyor ve bu hastalıktan ölenlerin sayısı 290.000 bin ila 650.000 arasında değişiyor. Grip vakalarının ciddiyeti her yıl değişiyor. SARS salgınında ölüm oranı Koronavirüs'e göre çok daha yüksekti ve hastalığa yakalananların yüzde 9'u hayatlarını kaybetmişti.

Genel Korunma

  • Ellerinizi yıkayın - sabun veya el temizlik jelleri virüsü öldürebilir ( en az detaylıca yarım dakika)
  • Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu mendille kapatın ve sonrasında virüsün yayılmasına engel olmak için ellerinizi yıkayın. Maske kullanmak çok önemli.
  • Gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının - elleriniz virüsün değdiği bir yere dokunursa virüs vücudunuza bulaşabilir
  • Öksüren, hapşıran veya ateşi yüksek kişilerden uzak durun - 2 metre uzak durmak havaya bulaşabilecek virüsten korunmanızı sağlar
  • Kişisel hijyeninize dikkat etmelisiniz.

Korunmak İçin;  Maske Takın ve El Sıkmayın

Genel korunma önlemlerinin mevsimsel gripteki korunma önlemleri ile benzer olduğunu ve özellikle risk grubu olarak görülen yaşlıların ve kronik hastalığı olanların kalabalık ve kapalı ortamlara girmekten kaçınmaları gerekir. Kişi çalışıyorsa, kalabalık ortamlara girmesi zorunluysa maske takmalıdır. El temizliği de büyük önem taşıyor. Elleri gün içinde sık yıkaması, ağza ve buruna değdirilmemesi gerekiyor. Dengeli beslenmek ve hazır gıdalardan uzak durmak da önem taşır.

Hangi hayvandan kaynaklanıyor?

Koronavirüsler, önce hayvandan insana bulaşıyor. Ancak virüsleri kitlesel bir salgın tehdidi haline getiren, mutasyona uğrayıp insandan insana bulaşarak mutasyona uğramalar devam etmektedir.

2019-nCoV virüsünün ilk olarak Vuhan'daki Whuan balık pazarında ortaya çıkmış olabileceği üzerinde duruluyor. Bazı deniz canlıları Koronavirüs taşıyor olabilseler de, pazarda tavuk, yarasa, tavşan, yılan gibi başka hayvanlar da bulunuyor ve bunlardan birinin virüsün kaynağı olması çok daha mümkün görünüyor. Bunun yanı sıra pek çok olası senaryolar da toplumda konuşulmakta ve bir laboratuvar şartlarında genetiği ile oynanmış üretim virüsü olabileceğine dair söylentilerde yayılmaktadır. Pek çok ülkenin virüs genetik çalışmaları yaptığı da bilinen bir gerçek olarak, soruların cevabı havada kalmakta tam bir netlik sağlanamamaktadır. Son çalışmalarda bilim insanları kaynak olarak  yarasa ve Armadillo hayvanları üzerine yoğunlaşmaktadır.

İnsandan insana nasıl bulaşır?

Başta virüsün sadece hayvandan insana bulaşabildiği açıklanmıştı. Ancak daha sonra virüsün, insandan insana da bulaştığı anlaşıldı.

SARS, insandan insana çok kolay bulaşabiliyordu. Virüse yakalanmış bir kişinin kalabalık bir ortamda öksürmesi dahi SARS'ın yayılması için yeterli olabiliyordu.

MERS ise insandan insana daha zor bulaşan bir koronavirüstü.

Yeni virüs ise solunum yollarını etkiliyor. O nedenle öksürük ve temas yoluyla bulaşmaktadır.

virüse yakalananların belirti göstermeye başlamadan hastalığı bulaştırabildiğini açıklamıştı.

Her virüs alan hasta olmayabilir:

Her virüsü  alanın hasta olacak diye bir durumu yoktur. Virüs vücuda girdiğinde  bağışıklık sistemine etkiler ve sistemi çökertmeye çalışır. Kişinin bağışıklık sisteminiz güçlüyse virüs elimine edilebilir. Kişi olan biteni hissetmeden virüsü taşıyabilir. Bu durumu Bazen de hastalık yapmadan çok uzun süreler. Virus vücutta barınabilir. Bu durumda taşıyıcı olunur. Bunun en güzel örnekleri Hepatit C ve HIV’dir. Bunların bazı taşıyıcıları hastalanmasa da çeşitli yollarla virüsü başkalarına bulaştırabilir.  

Virüs mutasyona uğrayabilir mi?

Evet virüsün mutasyon geçirmesi olasılıklar dahilinde. Ancak bunun salgın açısından ne anlama geleceğini söylemek zordur. Mutasyon sonucu insandan insana bulaşma ihtimali artabilir ya da virüse yakalananların yaşadığı bulgular değişebilir.

Salgın nasıl durdurulabilir?

Hastalarla temas halinde olan kişilerin izlenmesi ve sağlık durumlarının kontrol altında tutulması da uygulanan yöntemler arasındadır.

Aşı firmaları: 

Çinli firma Sinovac'ın geliştirdiği koronavirüs aşısı

Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı, 

Amerikan biyoteknoloji şirketi Moderna, mRNA-1273 aşısı 

Oxford Üniversitesi'nde ChAdOx1 nCoV-19 aşısı

Amerikan biyoteknoloji şirketi Inovio INO-4800 adı verilen aşı

Hastalık belirtileri

1.Boğazda kaşıntı ve kuruluk.
2. Özellikle sırtta olmak üzere kas ağrıları.
3. Kuru öksürük, nefes darlığı semptomları.
4. Yüksek ateş(37.5 derece üzeri!).
5. Aşırı halsizlik, yorgunluk.
6. Koku ve tat kaybı.

Koronadan korunmada genel öneriler:


1. Vit C, Çinko ve magnezyum ve D vitamini  alın.

2. 12.00 - 13.00 arası güneş ışığı alın.

3. Düzenli uyuyun 7-8 saat. Yatış saatiniz en geç akşam 12:00 olsun.

4. Günde 1,5 lt su için, Hatta içine her gün kesilmiş limon parçaları atabilirsiniz.

5. Dengeli beslenin.

6.Ellerinizi en az 30 sn. bol sabunla yıkayın

7.Dışarıya çıktığınızda mutlaka maske takın. Elinizi dezenfekte etmeden yüzünüze ağzınıza burnunuza götürmeyin.

8.Kalabalık yerlerde bulunmayın

9. Sigaradan uzak durun

10.Her gün düzenli dişlerinizi fırçalayın

11. Genel hijyen kurallarına uyun

12. Dışarıya çıktığınızda küçük cep tipi el dezenfektanları kullanabilirsiniz.

13. Maske kullanım kurallarına dikkatlice riayet edin. ( Pek çok yerde sosyal medya, web, youtube kanallarında kullanım bilgileri mevcuttur. Dikkatlice bu videoları izleyin)

14. Dışarıda herhangi bir yerde sosyal mesafeyi koruyun. Bu mesafe en az 1,5- 2 metredir.

15. Bulunduğunuz apartmanda yöneticileri uyarın. Genel apartman temizliği çok önemlidir. Apartman içi zil, asansör butonları, kapı tokmakları risk oluşturur. Ayrıca aynı sorun kapalı alanlar içinde geçerlidir. Eve giresiye kadar maskenizi çıkarmayın. Genel apartman temizliği 1/ 100 oranında sulandırılmış çamaşır suyu ile yapılabilir.

16. Çamaşırları yıkarken genellikle 60 derece üstü yıkanması önerilir. Ancak bazı kaynaklarda 25 derecede çamaşır deterjanının lipit çözücü özelliğine dayanarak yeterli görmektedirler. Buna göre yağ çözücü özelliği olan çamaşır deterjanlarını tercih edin.

17 Bulaşıklar için sıvı likitler yeterlidir. Güçlü yağ çözücü özellik içermeleri nedeni ile virüslerin lipidik ( yağlı ) yapılarını in aktif edebilmektedir.

18. Meyveleri sebzeleri bol suyla yıkayın.

19. Stresten uzak durmaya çalışın, evde kendinize uygun meşgale hobiler yaratın. Günde 1 en az 15 dakika basit kültür fizik hareketleri yapın.

20. Beslenmenize dikkat edin bağışıklık sisteminizi güçlü tutun.

Tedavide nasıl bir yol izlenir: Hekiminizle iletişime geçmeniz önemlidir. Zira  tedaviler kişilerin bulgularına göre değişkenlik göztermektedir.

Op.Dr. A. Ahmet Şirin

COVİT -19 İÇİN BİRİMİMİZDE ALDIĞIMIZ ÖNLEMLER

DEZENFEKTASYON İŞLEMLERİMİZ.

  • Tüm cerrahi alet muayene ekipmanları ve cihazları yüksek teknoloji ile steril edilmektedir.
  • ULTRAVİYOLE DEZENFEKTASYON: tüm alanlarızda. ( 15 dakikada tüm mikro organizmaları yok etmektedir.)
  • OTAKLAV STERİLİZASYON: 121 derece basınçlı sterilizasyon işlemi tüm mikro organizmalar yok etmektedir.
  • KİMYASAL SIVI STERİLİZASYON: tüm mikroorganizmalar ( virüs, bakteri, mantar, micoplazma tümü dahil )yok etmektedir.
  • Cerrahi aletler için çift aşamalı sterilizasyon uygulanır. ( kimyasal sıvı & otoklav sterilizasyonu)
  • Bazı muayene aletleri tek kullanımlıktır. Kullanılıp imha edilir.
  • Uygulanan tedavilerde testlerde azami dezenfektasyon işlemi ve tek kullanımlık materyaller her bir kişi için kullanılır.
  • Her bir odamızda MEDİKAL HEPA FİLİTRELİ HAVA TEMİZLEME CİHAZLARIMIZ BULUNUR. Hava sterilizasyonları partikül ölçümü yapabilen akıllı temizleme cihazları ile kontrol edilmektedir. Havada zararlı tüm mikro organizmalar dahil ( corona virüs, virüs, bakteri, mantar, micoplazma tümü dahil ) etkin arındırılarak temizlenir.

HASTALARIMIZIN UYMASI VE DİKKAT ETMESİ GEREKEN KURALLAR

  • Mümkünse randevuya gelirken yalnız geliniz. Yalnız gelemeyecek durumda ise sadece 1 refakatçi ile geliniz. Mümkünse 1. Derece yakınınız olsun.
  • Randevu saatlerine tam uyunuz. Randevu saatine tam uyulmadığında hakkınızı kaybedeceksiniz. Muayene için alınmayacaksınız. O gün hakkınızı kaybetmiş iseniz telefonla ulaşıp tekrar bir başka gün için randevu alınız.
  • Ortak kullanım alanındaki genel kullanım kuralları dahilinde toplu alan sayılacağından; Size verilen randevu saatinden sadece 5 dakika öncesinde kliniğimizde olunuz.
  • Mutlaka burnunuzu kapayacak düzeyde maske takınız. 
  • Girişte ellerinizi dezenfektanlarla dezenfekte ediniz.
  • Bekleme salonumuzda uzun süre bekletilmeyiniz.
  • Ortak alanda Sosyal mesafeye uyunuz.
  • Klinik içi oturma düzeni en az 1-1,5 metre ( maskeli ) aralıklıdır
  • Bekleme alanına sadece maksimum 1 refakatçi alınacak.
  • Zorunlu olmadıkça muayenelere sadece hasta girecektir. Yakını giremeyecektir.
  • Randevusuz hasta kabul edilmeyecektir. Randevusuz geldiğinizde geri çevrileceksiniz.
  • Odalarımızda Virus ve bakteriler için  hepa filitre içeren hava aspirasyon cihazlarımız ile  ortam sterilizasyoonları yapılmaktadır
  • Odalarımızda Uv sterilizasyon ile düzenli sterilizasyon yapılmaktadır.
  • Herhangi bir enfeksiyon,  grip, enfeksiyon, üst solunum yolu enfeksiyonu düşünülen hastalıklar vs. kabul EDİLMEYECEKTİR ( buna10 gün öncesi dahildir).
  • TEDAVİLER: Programlı ve düzenli tedaviye alınan hastalar sadece 1 kişi gelecek. Şayet refakat gerekirse refakatçiler tedavi süresinde klinik ve ortak alanda bulunmayacaklardır.
  • Toplu oturma alanında belli sayıda hasta alınacak.