Kulak Zarı Delinmeleri Tedavi Ve Ameliyatı

Kulağın Yapısı Ve Anatomisi

Kulak anatomik olarak incelendiğinde 3 kısımdan oluşmaktadır. Dış kulak, Orta kulak ve iç kulak Dış kulak;  kulak kepçesi ve kulak kanalı oluşturur. Kulak kanalının bitiminde kulak zarı yer alır. Kulak zarının arka kısmı orta kulaktır.  Kulak zarı, bir benzetme ile davul derisi gibi gergindir her ses dalgası geldiğinde titreşerek ona bağlı olan ve orta kulak kısmında yer alan çekiç örs, üzengi kemikleri ile sesi iç kulağa iletir. Orta kulak, hava içeren bir boşluktur. Hava, burunun gerisindeki geniz bölgesinden östaki tüpü ad lı küçük bir kanal ile orta kulağa taşınır. Östaki tüpünün görevi, orta kulak boşluğundaki havanın basıncını dış ortamdaki atmosfer basıncı ile eşitlemektir. Ses dalgaları iç kulağın hemen önünde yer alan bu üç kemiğin sonuncusu olan üzengi kemiği ile iç kulağa iletilir. 

İç kulak yapıları içinde bulunan sıvı dalgalanmaları ile gene iç kulakta bulunan mikrofon gibi alıcı işlemi yapan hücrelerin ses dalgalarını elektiriki impulslara dönüştürüp beyinde bulunana işitme merkezine ulaştırması ile işitme işlemi gerçekleştirilir.

Kulak Zarı Delinme Nedenleri

Kulak zarı delinmelerinin sebebi genellikle travma ya da enfeksiyonlardır. Kulağa tokat atılması, uçak yolculuklarında kabin içi basınç değişiklikleri, baro travma denilen basınç değişiklikleri, kafa kemiği kırıkları, ani patlamalar, toka, pamuklu çubuk veya kürdan ile kulak karıştırılması; asit gibi sıvıların kulaktan içeri girmesi gibi nedenlerle kulak zarında delik oluşabilir. Orta kulak enfeksiyonları; ağrı, işitme kaybı ve zarda kendiliğinden delinmeye yol açabilir. Bu durumda kulaktan iltihaplı veya kanlı bir akıntı olacaktır. Bu durum, kulak zarı deliği ile birlikte olan orta kulak iltihabıdır. Tıbbî terminolojide bu duruma "Perforasyonlu Otitis Media" denilir. Bu gibi durumlarda, dış kulak yolu ve orta kulağı ayıran zarda (timpanik membran) bir delik söz konusudur. Genellikle bu durum zamanla veya aynı anda  işitme kaybı, çınlama, uğultu , baş dönmesi , yüz sinir felci kulak akıntısı ile kendini gösterebilir. Genellikle ağrıya rastlanmaz. Nadir olarak kulak zarına daha önce yerleştirilmiş bir havalandırma tüpü sonrası kulakta kalıcı küçük bir delik oluşabilmektedir. Akut kulak zarı yırtıkları basit müdahaleler ile veya kendiliğinden (Tabi zardaki yırtığın durumu ve büyüklüğü önemlidir.) kapanabilir.

Aslında kulak zarındaki delinmeler vücut tarafından hızla tamir edilir. Ancak kulak zarının tek görevi işitme ile ilgili olmayıp dış ortamdan kulağı korunmasıdır. Yani orda bir anatomik bariyer görevi yapar. Mikropların, suyun ve tozun orta kulağa girmesini engelleyen bir bariyer görevi de vardır. Delik kulak zarından içeriye giren su nedeniyle orta kulakta mikropların üremesi son derece kolaydır. Teorik olarak kronik hale dönüşmüş olan kulak zarı delikleri 2 mm nin üzerine çıktığında kendiliğinden kapanma ihtimali yoktur. Bazen delik çok küçükte olsa orta kulaktan iltihabi unsurlar tam kalkmamış ise kapanma ihtimali çok düşüktür. Bu nedenle bir kulak zarı onarımı yapılacak ise orta kulağın son derece iltihapsız olunduğundan emin olunmalı ve ameliyat öncesi tedaviler yapılmalıdır.

Kulak, çok önemli organlarla yakın komşuluğu olan bir bölgedir. Yüz siniri orta kulak ile yakın komşuluk halindedir. Beyin ile çok yakın komşuluğu vardır ve denge organımız iç kulakta yerleşmiştir. Bu nedenle kulak zarı delikleri çok şiddetli yakınmaya neden olmasalar bile eğer gerektiği gibi korunmaz ve tedavi edilmezlerse sadece işitme kaybı değil, bas dönmesi, yüz felci, menenjit, beyin apsesi gibi önemli hastalıklara neden olabilirler.

Kulak zarında delik olan bir kişi bunu önemsemeyip kulağını korumaz ve yıllarca kulak akıntısı ile yaşarsa uygulanacak tedavi artık kulağın işitmesini iyileştirmek yerine sadece kulağın akıntısını kurutma ameliyata dönüşebilir. Bu nedenle kulağın kendi kendine tamirini başaramadığı ve uzun süreli kulak zarı delikliği olan hastalarda ameliyat ile kulak zarı tamiri, bazen işitme iyileştirmesi için de ek cerrahi girişimler uygulanması gerekebilmektedir.

Özellikle, çocuklarda genizle kulak arasındaki östaki borusu erişkinlere oranla daha kısa olduğundan basit bir nezle bile orta kulak iltihabına yol açabilir. Geniz eti problemi olan çocuklarda da östaki borusu kolaylıkla fonksiyon dışı kalabileceğinden sık tekrarlayan orta kulak iltihapları görülür. İyi tedavi edilmeyen orta kulak iltihaplarında şiddetli ağrı orta kulakta aşırı birikimi ile basınç oluşturur ve bu basınç ile kulak zarı delinerek akıntı dışarıya boşalır. Bu boşalmada basınç kalktığından ağrıda ortadan kalkar. Eğer bu aşamada da tedavi sağlanmazsa oluşan kulak zarı yırtığı kalıcı olup yasam boyu kronik otit dediğimiz ve yukarıda bahsettiğim ciddi sonuçlara yol açabilen bir hastalığa dönüşür.

Sağlıklıyken değerini bilmeden kullandığımız pek çok organ gibi kulak da, zarının delinmesi sonucu sürekli yakınmaya yol açan ve işitememenin ne kadar zor bir durum olduğunu sürekli anımsatan sosyal bir sıkıntı haline dönüşebiliyor. Sosyal yaşamda sürekli söylenenleri tekrar ettirmekten utanan birçok kulak hastası çoğu kez ya dudak okumaya başlıyor ya da mahcup olmamak için anlayamadığı cümleleri anlamış gibi yapıyor.

Kulak zarı delinmesi ameliyatla tedavi edilebilen ve kişinin durumunun farkına varmasıyla koruyucu önlemler aldığında ciddi sonuçlarından kurtulabilen bir hastalıktır. Kulak zarındaki delinme altı hafta içinde kendini onarmamışsa zarın tamiri için daha fazla gecikmeden cerrahi müdahaleler için hazırlıklar yapılmalıdır.

Delik Kulak Zarının Yapacağı İşitme Kayıpları

Genellikle, delik büyüdükçe, işitme kaybı da artar. Deliğin kulak zarındaki yeri de işitmeyi etkiler. Şayet kafatası kırığı orta kulakta birbiri ile bağlantılı olarak işitmeyi iç kulağa ileten kemikçiklerde de bir hasar meydana getirmişse, işitme kaybı oldukça ağır olabilir.

Kulak zarı, ani bir darbe veya patlama sonucu delinmişse, işitme kaybı fazla olabilir ve kulak çınlaması da şikayetlere eklenebilir. Bu durumda işitme zamanla geri döner ve kulak çınlaması birkaç gün içerisinde azalır. Bazen bu şikayetler kalıcıda olabilmektedir.  Kulak zarı deliğine bağlı sürekli iltihap olması, ileri derecede işitme kaybına yol açabilir.

Kulağa Bir Darbe Gelmesi Sonucu Kulak Zarının Yırtılması

Travmaya (tokat atılması) bağlı kulak zarı yırtılmaları (zar perforasyonları) herhangi bir enfeksiyon eklenmezse büyük oranda kendiliğinden iyileşebilmektedir. Ancak bir KBB uzmanı bu iyileşmenin düzgün ve çabuk olabilmesi için basit girişimler yapmaktadır. Travmayı takip eden ilk 24-48 saatte başvurmanız tedavi olasılığını yükseltir İyileşme devresinde kulak su ve travmadan korunmalıdır. Kendiliğinden kapanmayan delikler ameliyatı gerektirir. Delik küçükse, doktorunuzun bunun zaman içinde kendiliğinden kapanıp kapanmadığını kontrol etmesi gerekir.

Kulak Zarını Korumak İçin Öneriler

Ani veya yavaşça gelişen işitme kayıplarında hekime gitmek gerekir. Özellikle burun tıkanıklığı, sinüzit, genizden ileri derecede akıntı, yüz ağrısı şikayetleri bulunanlar, östaki tüpü tıkalı olanlar, uçak yolculukları ve su altına dalmaktan uzak durmalı. Dış kulak yolu yabancı cisimlerle, kulak çubuklarıyla temizlenmemeli. Silah atışları yapanlar, patlayıcılarla çalışan asker veya maden işçileri kulaklık kullanmalı.

Kulak Bakımı

Kulak zarınız delikse kulağınızın içine su kaçırmamalısınız. Banyo yaparken veya başınızı yıkarken kulağınıza vazelinle sıvanmış bir pamuk parçası veya kulak tıkaçları koymanız gerekir. Yüzerken, tıkaçların üzerine yüzme beresi geçirmenizde fayda vardır. Eczanelerde değişik boyutlarda kulak tıkaçları da satılmaktadır.

Burnunuzu kuvvetli sümkürmekten kaçınmalısınız. Bu olay, geniz ile orta kulak arasında bulunan "östaki borusu" vasıtası ile burun ve geniz deki mikropların, orta kulağa ulaşmalarına sebep olur. Burun akıntısı içe çekilmeli, tükürülmeli dir. Burnunuzu sümkürmeniz çok gerekiyorsa, bunu diğer burun deliğinizi kapatmadan yapmanız tavsiye edilir.

Kulak akıntısı olduğu müddetçe, kulak, mümkün olduğunca içerisine fazla bir şey sokulmadan temizlenmelidir. Kulak akıntısı varsa veya başlamışsa ilaç kullanılmalıdır. Kulak yoluna, akıntının varlığını tespit etmek amacı ile pamuk konabilir fakat bu, akıntının önünü sürekli tıkamamalı dır.

İlaç Tedavisin Yeri

İlaç tedavisi çoğunlukla kulak akıntısını durduracaktır. Tedavi, kulağın aralıklı olarak temizlenmesini, damla ve muayene bulgularına uygun olarak ağızdan antibiyotik kullanılması gerekir

Tedavi Ve Korunma

Kulak zarı deliğin tedavisine girişmeden önce, işitme testi yapılmalıdır. Kulak zarında deliğin yeri de işitme kaybının derecesini etkiler. Eğer ciddi bir travma sonucu orta kulaktaki sesin iletimini sağlayan kemikçikler birbirinden ayrıldılar sa veya iç kulak yapıları zarar gördüyse işitme kaybı da ciddi olacaktır. Kulak zarındaki delik ani travma veya patlama sonucu oluştuysa derin işitme kaybı ve şiddetli bir çınlama bulunabilir. Bu durumda işitme genellikle kısmen geri döner ve çınlama bir kaç gün içinde azalır. Herhangi bir müdahalede bulunmadan önce işitme testi yapılmalıdır. Zardaki deliği kapatmanın, banyo ve yüzme sırasında orta kulağa su kaçmasını engellemek (Aksi takdirde kulak enfeksiyonları oluşabilir), iyileşmede düzelme ve çınlama da azalma sağlamak gibi çeşitli yararları vardır. Ayrıca orta kulakta kolesteatom (Deri kisti) gelişmesini engeller. (Kolesteatom kronik enfeksiyona ve kulak yapılarında tahribata yol açabilir).

Kulak Zarı Nasıl Onarılır?

Delik küçükse, doktorunuzun bunun zaman içinde kendiliğinden kapanıp kapanmadığını kontrol etmesi gerekir. Veya uygun durumlarda küçük bir yama yapmayı deneyebilir. Bu amaçla zardaki deliğin kenarlarına mikroskop altında iyileştirici etkisi olan ilaçlar sürer ve zarın üzerine ince bir selofan kağıt veya özel materyaller ile kapatarak yama yapabilir. Zardaki delik tamir edildikten sonra işitmede genellikle bir düzelme gözlenir. Deliğin tamamen kapanması için birkaç defa (3-4) yama tatbiki gerekebilir. Eğer doktorunuz selofan kağıt ile kapatmanın yeterli olmayacağı görüşünde ise veya bir kaç kez yama tatbikinden sonra delik hala kapanmamışsa cerrahi müdahale gerekir.

Çeşitli cerrahi teknikler vardır. Tüm tekniklerde iyileşmeyi sağlamak için delik olan zar bir doku parçası ile kapatılır. Bu işleme "miringoplasti" adı verilir. En güncel yöntem, kulak zarı deliğinin altına greft denilen dokuların yerleştirilmesi. Greftler ya hastanın kendisinden ya da başkalarından elde edilir. Biz compose otogreft denilen, kıkırdak ve zar içeren yapıları, dış kulak yolunda herhangi bir kesi yapmadan yerleştiriyoruz. Ayrıca koyduğumuz kulak zarının iyi tutulması için orta kulağa hyaluronic asit denilen dolgu maddeleri yerleştiriyoruz. Timpanoplasti ameliyatı deliğin kapatılmasında ve işitmenin düzeltilmesinde kesin başarı sağlar Kulak zarının tamiri (miringoplasti), işitme kaybının fazla olduğu durumlarda orta kulak kemikçik zincirinin tamiri (ossikuloplasti) ve kronik akıntılı durumlarda orta kulak ve çevresinde yerleşen iltihabın temizlenmesi (mastoidektomi) ameliyatları gerekebilir. Bu ameliyatların büyük bölümü genel anesteziyle yapılır ve en fazla bir günlük hastanede yatmayı gerektirir.

Her Yırtılmada Ameliyat Şart mı?

Hayır, travma sonucu gelişen ve kulak zarında sadece yırtılmaya neden olan olaylarda kulak zarı genellikle 4-7 günde kendiliğinden kapanır. Kulak zarında belli bir doku kaybı olduysa onarım yavaşlar. Bir de ani gelişen kulak zarı veya orta kulak enfeksiyonlarına bağlı oluşan kulak zarı delikleri, uygun antibiyotik tedavisiyle genellikle 1 haftada kapanır. Ancak yetersiz tedavi veya kulağa su kaçması durumlarda enfeksiyon kronikleşebilir.