Östaki kanal fonksiyon bozuklukları

Östaki kanalı fonksiyon bozuklukları 

Östaki Tüpü Anatomisi ve Normal İşlevi

Östaki tüpü, Burunun en arka kısmında ( nasofarenks) genizde sağlı ve sollu bulunur. Normalde burundan kulağa hava geçişini sağlayarak,  Kulak zarını, dış ortam basıncı ve orta kulak basıncını dengeler. Bu denge hassas bir fonksiyonla sağlanır. Genizdeki bu kanalın ağız kısmı anatomik şekli ( torus tubarius) ve kanalı açan ve kapatan kas yapıları ile sağlanır.  Yutkunma, esneme, çiğneme gibi hareketlerde kanal açılır, ardından da kapanarak korunma fonksiyonunu sağlar. Yapısal özelliği açıp ( kapayan kas yapıları, borunun yapısı )ve fonksiyonları ile  orta kulağın havalanmasında ve korunmasında önemli bir rol oynar.

Östaki tüpü yedi – sekiz yaşlarına  kadar yapısal olarak düz şekildedir. Bu nedenle enfeksiyonlar çocuklarda orta kulağa çabuk ulaşarak sık sık kulak enfeksiyonları oluşabilmektedir. Daha ileri yaşlarda bu düz yapı açılanarak 45 derece açılı hale gelerek korunma fonksiyonu daha da sağlanır.

Östaki tüpünün kapanmasını sağlayan mekanizmalar pasif ve aktif olarak sınıflandırılabilir.  Östaki tüpünün herhangi bir yutkunma veya hareketsiz halde iken kapalıdır. Bu pasif bir mekanizma ile sağlanır. Bunu da sağlayan östaki tüpünün genizdeki kısmının esnekliği ve çevre dokuların basıncı ile oluşmaktadır. Aktif mekanizmalar Östaki kanal ağzındaki paratubal kasların kasılması ile sağlanır.

Östaki Kanalının hareketliliğini sağlayan tensör veli palatini, levator veli palatini, tensor timpani ve salfingofaringeus kaslarıdır. Tensör veli palatini kası, östaki tüpünün açılmasını sağlayan en aktif kastır. Yutkunma, esneme ve çene hareketleri esnasında hareketlenir.  Levator veli palatini kası, östaki tüpünün nazofarenkse açılan kıkırdak parçasını genişleterek tüpü yukarı doğru kaldırmaktadır. Salfingofaringeus kası, yutkunma sırasında damağı yukarı doğru hareketine destek olur. Tensör timpani kası kasıldığında orta kulaktaki havanın östaki tüpüne doğru basınçla ilerlemesini sağlayarak tüpün açılmasını sağlar. Tensör timpani kası aynı zamanda kulak zarının ve kemikçik zincirin esnekliğini de azaltmaktadır.

Östaki Tüpü Fonksiyonları : orta kulağın korunması, temizlenmesi ve havalanmasını sağlayarak işitme sağlığımızı korumaktır.

Östaki Tüpünün Havalandırma Fonksiyonu Nedir?

Orta kulak boşluğunun içi hava dolu olmasına rağmen dış ortam ile direkt teması yoktur. Dış kulak yolu tarafında kulak zarı ile dış ortam bariyeri sağlanır. Östaki kanalının açılı özelliği istirahatteyken kapanma fonksiyoları orta kulağı geniz bölgesinden gelebilecek enfeksiyonlara karşı koruduğu gibi hücre yapılarındaki hareketli sil adı verilen yapılarla orta kulağın geçişlerinde korunma unsuru yaratır. Östaki tüpü orta kulaktaki sekresyonları nazofarenkse ( geniz kısmı) göndererek orta kulakta sıvı birikimine engel olur. Orta kulaktaki sekresyonlar ve oksijeni azalmış hava östaki tüpünün açılmasıyla birlikte östaki tüpüne doğru ilerler ve genze (nazofarenkse ) doğru boşalır. Burundan gelen temiz hava ise östaki tüpü aracılığıyla orta kulağa girer ve östaki kendiliğinden kapanır. Geniz akıntısı, boğaz reflüsü, basınç değişikliği gibi durumlarda sekresyonların orta kulak boşluğuna geçişini engelleyerek orta kulağı korur. Östaki tüpü orta kulağın havalanmasını sağlayarak orta kulak basıncı ile dış ortamdaki atmosfer basıncını dengeler. Östaki tüpünün kıkırdak kısmının istirahat halinde kapalı olması, Östaki tüpünün açık olduğu durumlarda ise kıkırdak kısmın etrafındaki Ostmann’ın yağ kitlesi olarak adlandırılan doku, tüpün tamamen açılmasını kısıtlayarak havalanma esnasında yine korumaya devam eder. Bu mekanizmalar geniz kısmından gelebilecek enfeksiyon unsurlarına ve basınç değişikliklerine karşı orta kulağın korunmasını sağlamaktadır.

Östaki Tüpü Disfonksiyonu (Fonksiyon Bozukluğu):

Östaki tüpü, nazofarenksten gelebilecek sekresyon ve yüksek ses etkisinden orta kulağı korumakla birlikte, orta kulağı havalandırarak dış ortamdaki atmosfer basıncı ile orta kulağın basıncını eşitler ve orta kulakta oluşan sekresyonların, nazofarenkse geçişini sağlar. Östaki tüpünün bahsedilen fonksiyonlarından herhangi birisi veya birden fazlasını yerine getirememesi durumunda östaki disfonksiyonundan bahsedilir.

Östaki Tüpü Disfonksiyonu ; Östaki tüpü disfonksiyonu, östaki tüpünün dar (kapalı) ve geniş (açık) olmasına göre sınıflanmaktadır.

Östaki tüpü disfonksiyonunun östaki tüpünün dar olması nedeniyle fonksiyonunu tam olarak yerine getirememesi durumudur. Birçok sebebi olabilir. Bunlar; alerji, reflü, sinüzitler, enfeksiyon, geniz etinin normalden büyük olması, burun kemiği eğriliği, genetik kanal darlıkları, genizin iyi veya kötü huylu tümörleri bu Down sendromu, yarık damak gibi östaki tüpünün gelişiminin yetersiz olması durumunda görülebilir. Ayrıca östaki kanal ağzındaki yağ yastıkçığının ( osman yağlı planları) özelliğini kaybetmesi veya azalması sebebiyle kıkırdak esnekliğini bozulmaktadır. Bu gibi sebeplerle östaki tüpünde tıkanıklık oluşarak tüp yeteri kadar açılamaz. Obstrüktif östaki tüpü disfonksiyonunda belirtiler; Kulakta dolgunluk hissi, kulakta basınç hissi, , boğuk işitme, kulakta açılıp kapanma klik sesi duyma kulak çınlaması, kulak uğultusu, kulak ağrısı şeklindedir.

Patuloz östaki tüpü: Östaki tüpünün geniş olması ve açık kalması nedeniyle fonksiyonunu tam olarak yerine getirememesinden durumudur. Östaki tüpünün dinlenme halinde kapalı olması gereken  kıkırdak kısmı, kemik kısmı gibi her zaman açıktır. Nedenleri arasında romatizmal hastalıklar, fazla ve hızlı kilo kaybı, geniz eti ameliyatı sırasında östaki tüpünün zarar görmesi, anotomik yapısal gelişimsel  sorunlar patuloz östaki tüpünün nedenlerinden bazılarıdır. Patuloz östaki tüpü disfonksiyonunda belirtiler; Hastanın kendi konuşmasını ve nefes alıp vermesini kulağında duyma (otofoni ve nefes otofonisi), yankılanma, kulakta dolgunluk hissi şeklindedir.

Östaki Tüpü Disfonksiyonu Tanısı Nasıl Koyulur:   hastanın ayrıntılı hikayesinin alınması, endovizyonel östaki kanalının görülmasi, ayrıca detaylı bir kulak burun boğaz muayenesinin yapılması gerekir. Bunlarla beraber durumu belirleyici,  odyolojik tetkikler ve radyolojik görüntüleme yöntemleri ile koyulur.

TETKİKLER:

1. Orta kulak basınçlarını ölçebilen  Multi frekans 3d geniş bant typanogram
2. Typanometrik Östaki fonksiyon testi (valsalva manevrası, toynbee testi, Williams Testi )
3. Fonksiyonel MR ve BT tetkiki ( tetkik esnasında valsalva manevralarıyla dinamik fonksiyonel MR  görüntüleme işlemleri)

Östaki Tüpü Disfonksiyonu Tedavisi

Nedene yönelik tedavi uygulanmalıdır. Öncelikle disfonksiyona neden olan alta yatan hastalığı tedavi etmek sorunu çözebilir. Sorun alerji ise alerjiye yönelik tedaviler, sinüzit gibi enfeksiyona yol açan durum varsa ilaç tedavileri uygulanmalıdır.  Burunu tıkayıcı deviasyon, geniz eti, burun eti ( konka hipertrofisi ) irilikleri gibi durumlarda cerrahi işlemler uygulanmalıdır. Ayrıca hastalara egzersiz olarak Valsalva manevrası, sakız çiğnemek ve balon şişirmek gibi egzersizler önerilebilir. Uçuşlarda basınç sorunu için uçuş kabin içi basınç değişiminden koruyan uçuş özellikli kulak tıkaçları koruyucu olarak kullanılabilir.

Herhangi bir neden yoksa veya tedavilere rağmen düzelmeyen bir disfonksiyon söz konusu ise; uçuşlarda sık disfonksiyon sorunları oluyorsa, östaki kanalında darlık söz konusu ise östaki balon tüboplasti işlemi yapılabilir. Östaki balon tüboplasti ameliyatı östaki tüpünün daralan kıkırdak kısmının balon ile genişletilmesi işlemidir. Bazen iç kulağa yönelik bazı durumlar benzer belirtiler verebilir. Mutlaka ayırıcı tetkiklerin yapılması iç kulağa yönelik endolenf / perilenf  basınçlarına bakılmalıdır. 

Patuloz Östaki Tüpü Disfonksiyonu Tedavisi:

Yaşam kalitesinde büyük bir düşüşe neden olan durumlardandır. Tedavilerde;   Konservatif tedaviler ve cerrahi uygulamalar mevcuttur. İlaç tedavilerinden yanıt alınmayan dirençli kronik ve şiddetli vakalarda östaki tüpü açıklığını azaltmak için dolgu uygulaması, silikon tıkacın (Kobayashi tıkacı) başarılı yöntemler arasındadır. Östaki kanal ile Aşırı hareketli kulak zarının hareketliliğini kısıtlamak için timpanoplasti uygulaması kullanılabilen diğer yöntemler arasındadır.

KAYNAKÇA

1. Ikeda R, Kikuchi T, Oshima H, Kobayashi T. Management of Patulous Eustachian Tube. JMA J. 2020;3(2):101-108.
2. Hori Y, Kawase T, Oshima T, et al. Objective assessment of autophony in patients with patulous Eustachian tube. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2007;264(12):1387-91.
3. Kikuchi T, Ikeda R, Oshima H, et al. Effectiveness of Kobayashi plug for 252 ears with chronic patulous Eustachian tube. Acta Otolaryngol. 2017;137(3):253-8.
4. Ikeda R, Kikuchi T, Kobayashi T. Endoscope-assisted silicone plug insertion for patulous Eustachian tube patients. Laryngoscope. 2017;127(9):2149-51.
5. Tarabichi M, Najmi M. Transtympanic dilatation of the eustachian tube during chronic ear surgery. Acta Otolaryngol. 2015;135(7):640-4.
6. Ikeda R, Kikuchi T, Kawamura Y, et al. Plug size selection protocol for the treatment of intractable patulous Eustachian tube with Kobayashi Plug. Acta Oto-Laryngologica. 2019:1-5.
7. Stefanie Schröder , Martin Lehmann, Holger H Sudhoff, Jörg Ebmeyer. Treatment of the patulous Eustachian tube with soft-tissue bulking agent injections Otol Neurotol. 2015 Mar;36(3):448-52. doi: 10.1097
8. Not:  Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.